Viêm xoang cấp là tình trạng viêm nhiễm lớp niêm mạc lót trong các xoang cạnh mũi, thường xảy ra đột ngột và kéo dài dưới 4 tuần (có thể đến 8-12 tuần theo một số định nghĩa). Bệnh gây ra các triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Nếu không được điều trị đúng cách, viêm xoang cấp có thể tái phát nhiều lần hoặc tiến triển thành viêm xoang mạn tính. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh viêm xoang cấp.
Viêm xoang cấp là gì?
Viêm xoang cấp tính là tình trạng viêm nhiễm cấp tính niêm mạc của một hoặc nhiều xoang cạnh mũi. Các xoang là các hốc rỗng chứa không khí nằm trong khối xương sọ mặt, thông với hốc mũi. Khi lớp niêm mạc này bị viêm, các lỗ thông xoang có thể bị tắc nghẽn, dẫn đến ứ đọng dịch nhầy, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus phát triển gây bệnh.
Nguyên nhân gây viêm xoang cấp
Viêm xoang cấp thường xuất phát từ các nguyên nhân sau:
- Nhiễm virus: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, thường xảy ra sau một đợt cảm lạnh, cúm. Virus làm tổn thương niêm mạc mũi xoang, tạo điều kiện cho nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn.
- Nhiễm vi khuẩn: Vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis thường gây viêm xoang cấp sau nhiễm virus hoặc do bội nhiễm.
- Viêm mũi dị ứng: Tình trạng viêm mũi dị ứng kéo dài có thể dẫn đến tắc nghẽn lỗ thông xoang và gây viêm xoang cấp.
- Các yếu tố khác:Vẹo vách ngăn mũi.
- Polyp mũi.
- Chấn thương vùng mặt.
- Dị vật trong mũi.
- Tiếp xúc với không khí ô nhiễm, hóa chất.
- Suy giảm hệ miễn dịch.
Triệu chứng điển hình của viêm xoang cấp
Các triệu chứng của viêm xoang cấp thường xuất hiện đột ngột và rầm rộ, bao gồm:
- Nghẹt mũi, tắc mũi: Khó thở bằng mũi, có thể nghẹt một hoặc cả hai bên.
- Chảy nước mũi: Dịch mũi có thể trong, sau đó đặc dần, có màu vàng hoặc xanh, thậm chí có mùi hôi. Dịch có thể chảy ra phía trước hoặc xuống họng (chảy dịch mũi sau).
- Đau nhức vùng mặt: Đau hoặc cảm giác nặng ở vùng trán, má, giữa hai mắt hoặc quanh hốc mắt, tùy thuộc vào xoang bị viêm. Cơn đau thường tăng lên khi cúi đầu hoặc ấn vào các điểm xoang.
- Giảm hoặc mất khứu giác: Khả năng ngửi mùi kém đi hoặc mất hẳn.
- Sốt: Thường sốt nhẹ đến vừa (38-39°C), có thể kèm theo ớn lạnh, mệt mỏi.
- Ho: Ho có thể xuất hiện do dịch mũi chảy xuống họng, đặc biệt ho nhiều về đêm.
- Đau đầu: Thường đau âm ỉ hoặc nhức nhối vùng trán, thái dương.
- Các triệu chứng khác: Đau tai, cảm giác đầy tai, hôi miệng, đau răng (hiếm gặp).
Chẩn đoán viêm xoang cấp
Chẩn đoán viêm xoang cấp thường dựa vào:
- Bệnh sử và thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, thời gian mắc bệnh và tiền sử các bệnh liên quan.
- Soi mũi: Quan sát niêm mạc mũi sưng nề, có dịch nhầy hoặc mủ.
- Nội soi mũi: Trong một số trường hợp, nội soi mũi giúp quan sát rõ hơn các hốc mũi và lỗ thông xoang.
- Chẩn đoán hình ảnh: Chụp X-quang xoang hoặc CT scan xoang có thể được chỉ định trong trường hợp viêm xoang kéo dài, nghi ngờ có biến chứng hoặc không đáp ứng với điều trị ban đầu.
Điều trị viêm xoang cấp hiệu quả
Mục tiêu điều trị viêm xoang cấp là giảm triệu chứng, loại bỏ nhiễm trùng và phục hồi chức năng thông khí, dẫn lưu của xoang. Các phương pháp điều trị bao gồm:
- Điều trị không dùng thuốc:Rửa mũi bằng nước muối sinh lý ấm: Giúp làm sạch dịch nhầy, giảm nghẹt mũi và làm dịu niêm mạc. Thực hiện 2-3 lần mỗi ngày.
- Xông hơi: Với nước ấm hoặc thêm tinh dầu (bạc hà, khuynh diệp) giúp làm ẩm đường thở và thông mũi.
- Uống đủ nước ấm: Giúp làm loãng dịch nhầy.
- Nghỉ ngơi đầy đủ.
- Chườm ấm lên mặt: Giúp giảm đau và áp lực vùng xoang.
- Kê cao đầu khi ngủ: Giúp dịch nhầy dễ dàng thoát ra.
- Điều trị bằng thuốc:Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol, ibuprofen giúp giảm đau đầu, đau mặt và hạ sốt.
- Thuốc thông mũi (co mạch): Dạng xịt hoặc uống giúp giảm nghẹt mũi nhanh chóng, nhưng chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn (không quá 5-7 ngày) để tránh tác dụng phụ và tình trạng “nghẹt mũi hồi ứng”.
- Thuốc kháng histamine: Nếu có yếu tố dị ứng kèm theo.
- Corticosteroid dạng xịt mũi: Giúp giảm viêm niêm mạc mũi xoang, thường được chỉ định trong các trường hợp viêm xoang nặng hoặc kéo dài.
- Thuốc kháng sinh: Chỉ được sử dụng khi có bằng chứng nhiễm trùng do vi khuẩn (triệu chứng kéo dài hơn 10 ngày, dịch mũi đặc màu vàng hoặc xanh, sốt cao trở lại sau khi đã giảm…). Lựa chọn kháng sinh sẽ tùy thuộc vào tình trạng bệnh và khuyến cáo của bác sĩ.
- Phẫu thuật: Phẫu thuật thường không được chỉ định trong giai đoạn viêm xoang cấp. Tuy nhiên, trong trường hợp có các bất thường về cấu trúc mũi xoang (vẹo vách ngăn, polyp mũi lớn gây tắc nghẽn) hoặc viêm xoang có biến chứng, bác sĩ có thể cân nhắc phẫu thuật sau khi tình trạng viêm cấp đã được kiểm soát.
Biện pháp phòng ngừa viêm xoang cấp
- Phòng ngừa cảm lạnh, cúm: Tránh tiếp xúc với người bệnh, rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi cần thiết.
- Điều trị dứt điểm viêm mũi dị ứng: Kiểm soát tốt các triệu chứng dị ứng để tránh dẫn đến viêm xoang.
- Tránh xa các tác nhân gây kích ứng: Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, hóa chất.
- Duy trì độ ẩm không khí trong nhà.
- Rửa mũi thường xuyên bằng nước muối sinh lý.
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu có các triệu chứng sau:
- Triệu chứng viêm xoang kéo dài hơn 10 ngày không cải thiện.
- Sốt cao trên 39°C.
- Đau đầu dữ dội, đau mặt nhiều.
- Sưng đỏ vùng mắt, má.
- Nhìn mờ, nhìn đôi.
- Có tiền sử các bệnh lý nền về đường hô hấp.
Kết luận
Viêm xoang cấp là một bệnh lý thường gặp nhưng có thể gây nhiều khó chịu. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, áp dụng các biện pháp điều trị tại nhà và tuân theo chỉ định của bác sĩ sẽ giúp bạn nhanh chóng khỏi bệnh và phòng ngừa các biến chứng có thể xảy ra. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe hệ hô hấp của mình và những người thân yêu!
